"Αν η Οδός Μπιλ Μπορούσε να Μιλήσει" από το Cine-Δράση Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2020, ώρα 8:15΄μμ, στο ΤΥΠΕΤ

2020-01-29 15:38

ΗΠΑ, 2018. Διάρκεια: 117΄. Σκηνοθεσία: Barry Jenkins. Σενάριο: Barry Jenkins βασισμένος στο ομώνυμο βιβλίο του James Baldwin. Πρωταγωνιστούν: Kiki Layne, Regina King, Stephan James, Colman Domingo, Teyonah Pariss.

Λυρισμός, ρομαντική μελαγχολία, έντονος πολιτικο-κοινωνικός σχολιασμός είναι τα κύρια στοιχεία του κομψοτεχνήματος «Αν η οδός Μπιλ μπορούσε να μιλήσει» του Barry Jenkins. Μιας ταινίας για τη δύναμη και το ρόλο της αγάπης, της οικογένειας και της οργανωμένης κοινότητας ως μηχανισμούς αντίστασης ενάντια στις προκαταλήψεις και τα εμπόδια που ορθώνονται σε βάρος κάθε μειονότητας, εν προκειμένω όσων είχαν την τύχη να γεννηθούν με λάθος χρώμα, σε μια χώρα που ακόμα και σήμερα βασίζεται στο ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία.

Φιλμ επίκαιρο, διαχρονικό με 104 Βραβεία στο ενεργητικό του και 176 επιπλέον Υποψηφιότητες στα Φεστιβάλ όλου του κόσμου, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του James Baldwin (1974) του συγγραφέα που με το πλούσιο λογοτεχνικό και δοκιμιακό έργο του εξερεύνησε, στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, τις πολυσύνθετες πτυχές της αφρο-αμερικανικής ταυτότητας και ανέδειξε τις προσωπικές και πολιτικές διαστάσεις του αγώνα κάθε ανθρώπου για αυτοπροσδιορισμό και ευτυχία.

Όπως εξηγείται στον πρόλογο του βιβλίου ο συγγραφέας μιλάει για την οδό Μπιλ της Νέας Ορλεάνης όπου «...γεννήθηκαν ο πατέρας μου, Καθένας από τους μαύρους ανθρώπους της Αμερικής γεννήθηκε στην οδό Μπιλ». Επομένως ο όρος «Beale street» συμβολίζει την κληρονομιά διακρίσεων της μαύρης φυλής και έτσι ονομάζονται σήμερα όλα τα γκέτο σε κάθε Πολιτεία και πόλη της Αμερικής.

Αφορμή για την πλοκή δίνει το τρυφερό ρομάντζο ενός νεαρού ζευγαριού στο έκρυθμο από την καταπίεση Χάρλεμ των αρχών της δεκαετίας του ’70. Από το πρώτο κινηματογραφικό κάδρο, η κάμερα παρακολουθεί την 19χρονη Τις και τον 22χρονο Φόνι, που γνωρίστηκαν σε παιδική ηλικία, μεγάλωσαν στην ίδια φτωχογειτονιά και με το πέρασμα των χρόνων η τρυφερή φιλία τους μεταμορφώθηκε σε έναν πανέμορφο έρωτα. Η ευτυχία των δύο νέων διακόπτεται απότομα και τα όνειρα για μια κοινή ζωή καταρρέουν όταν εκείνος κατηγορείται άδικα δικάζεται, καταδικάζεται και φυλακίζεται για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε: τον βιασμό μιας Πορτορικανής μετανάστριας. Η νεαρή Τις, έγκυος στο πρώτο παιδί τους, θα αντλήσει από την αγάπη τους δύναμη, ψυχραιμία και στωικότητα και θα κάνει οτιδήποτε εφικτό για να εξασφαλίσει την αθώωσή του Φόνι.

Δορυφορικά προς την ιστορία της Τις και του Φόνι, ο σκηνοθέτης παρουσιάζει μια σειρά δευτερεύοντες χαρακτήρες σχηματίζοντας έτσι την τοιχογραφία της αφροαμερικανικής κοινότητας της εποχής. Προεξέχουσα μορφή είναι η μητέρα της Τις που με την ενστικτώδη σοφία και την πείρα της γυναίκας που έχει ζήσει για πολλά χρόνια τη φυλετική αδικία κάνει τα πάντα για το παιδί της και την αξιοπρέπεια της οικογένειάς της. Αντιδρά στα νέα της εγκυμοσύνης με χαρά και αισιοδοξία. Γεμάτη ηρεμία, δύναμη, αυτοέλεγχο και αρωγούς όλα τα μέλη της οικογένειας της θα πάρει στα δικά της χέρια την άνιση μάχη του παιδιού της με ένα άδικο σύστημα. Αντίθετα οι συντηρητικές θεούσες αδελφές και η μητέρα του Φόνι αποστασιοποιούνται από την όλη κατάσταση και εξαφανίζονται μετά από μια επική σκηνή τσακωμού.

Ο σκηνοθέτης Barry Jenkins αντιμετωπίζει το θέμα του με σεμνότητα, ειλικρίνεια, ανθρωπιά και λυρισμό. Όπως και στην προηγούμενη ταινία του, το εξαιρετικό «Moonlight» (2016) δείχνει να επιμένει σε ένα προσωπικό δόγμα ότι δηλαδή «όλα τα άσχημα αυτού του κόσμου διορθώνονται με την ομορφιά, την καλοσύνη και την αγάπη». Αυτό το δόγμα βρίσκεται στο επίκεντρο της ταινίας, δίνει τον τόνο και υπαγορεύει το ρυθμό. Φαίνεται στον τρόπο που ο σκηνοθέτης περιγράφει τη σχέση των δύο νέων ανθρώπων ως μια υπέροχη και βαθιά συναισθηματική σύνδεση, μια αγάπη μακριά από στερεοτυπικές και ρηχές αναφορές.

Είναι η αγάπη που εξοπλίζει την Τις στην προσπάθεια της να αντιμετωπίσει τα πλήγματα από τις αναπόφευκτες αντιξοότητες που συναντά καθημερινά στην απέλπιδα προσπάθεια της να σώσει τον αγαπημένο της. «Ελπίζω να μη χρειαστεί ποτέ κανείς να δει αυτόν που αγαπά πίσω από ένα τζάμι» θα πει η νεαρή γυναίκα στην αρχή κιόλας της ταινίας. Φαίνεται στο σεβασμό του στη δύναμη της γυναίκας–μητέρας και στην ανάδειξη των γυναικών ηρωίδων του σε φορείς κοινωνικής αντίστασης με μόνα όπλα τη συναισθηματική τους σοφία και την άνευ όρων αγάπη τους για τα μέλη της οικογένειας τους.

Τα πάντα στο φιλμ: το αφαιρετικό, τέλεια διασκευασμένο σενάριο, η διαρκής αντιπαραβολή δύο αφηγηματικών χρόνων, η ελεγειακή μουσική υπόκρουση του Nicholas Britell, ο φωτισμός, οι απαράμιλλης εικαστικής ομορφιάς εικόνες του διευθυντή φωτογραφίας James Laxton, η κίνηση των δύο κεντρικών ηρώων, τα φορέματα, η χρήση αρχειακού φωτογραφικού υλικού της εποχής που μαρτυρά τις φυλετικές εντάσεις, την αστυνομική βία και τη φτώχεια εκείνων των αστικών περιοχών όπου κατοικούσαν μειονότητες, αναδεικνύουν την τραγικότητα της ιστορίας και τροφοδοτούν την μαχητικότητα και τον ιδεαλισμό της Τις.

Οι ερμηνείες όλου του καστ τραβούν την προσοχή του θεατή στον ψυχισμό και τα συναισθήματα των χαρακτήρων. Οι δύο νεαροί πρωταγωνιστές, KiKi Layne και Stephan James είναι ιδανικά επιλεγμένοι για τους ρόλους των Τις και Φόνι. Αποδίδουν με αφοπλιστική ειλικρίνεια στην αγνότητα των συναισθημάτων τους, ενώ η ανεπανάληπτη Regina King κέρδισε επάξια το Όσκαρ Β΄ Γυναικείου Ρόλου και τη Χρυσή Σφαίρα στην ίδια κατηγορία, χτίζει λιτά αλλά δυναμικά το ρόλο της ήρεμης μητέρας που αναλαμβάνει τη δυναμική παρέμβαση.