Αλέξανδρος Βέλιος: «Εγώ κι ο θάνατός μου - Το δικαίωμα στην ευθανασία» κριτική του Θανάση Αντωνίου

2016-09-08 14:56

Είστε προετοιμασμένοι για τα «σκληρά»; Εκείνα τα κείμενα που γράφονται κάτω από εξαιρετικά ιδιάζουσες συνθήκες, χτυπάνε κατευθείαν στην καρδιά και, το κυριότερο, δεν προβλέπουν το διάλογο αν και δεν είναι δογματικά;

Ο Αλέξανδρος Βέλιος, γνωστός δημοσιογράφος, τηλεπαρουσιαστής και πολιτικός σχολιαστής, συγγραφέας, μεταφραστής και επιμελητής εκδόσεων με ιδιαίτερη αγάπη στη γαλλική γραμματεία, δίνει αυτό το διάστημα μια μάχη για τη ζωή του την οποία θα τη χάσει· ο μεταστατικός καρκίνος στο παχύ έντερό του δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπιστεί.

Το βιβλίο του Αλέξανδρου Βέλιου είναι μια σπαρακτική εξομολόγηση αλλά κι ένα φλογερό κήρυγμα, όπως φλογερός και παθιασμένος ήταν ο δημόσιος λόγος του όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Η συντριπτική αυτή διάγνωση ήδη από το καλοκαίρι του 2015, η απόλυτη απουσία και της παραμικρής ελπίδας όχι για ανάρρωση αλλά ούτε καν για παράταση του «προσδόκιμου» δεν λύγισαν τον ιδιότυπο αυτό διανοούμενο. Η εκρηκτική φυσιογνωμία του, την οποία έχουμε γνωρίσει οι περισσότεροι από τις τηλεοπτικές εμφανίσεις του (αν και η βιβλιογραφική/μεταφραστική παρουσία του είναι μάλλον σημαντικότερη), δεν μπορεί να συμβιβαστεί με ένα αργό, βασανιστικό, εκφυλιστικό τέλος.

Ο ίδιος θέλει να ορίσει τον τρόπο της «αποχώρησης» και για τον λόγο αυτό έχει οργανώσει ένα ταξίδι σε χώρα της κεντρικής Ευρώπης όπου επιτρέπεται η ευθανασία· θα αποχωρήσει αξιοπρεπής, νηφάλιος και με τους δικούς του όρους.

Ζωή «εντός παρενθέσεως»

Προς το παρόν, όμως, ζει «εντός παρενθέσως», όπως ο ίδιος χαρακτηριστικά αναφέρει, και συνεχίζει την καθημερινότητά του, σαν να μη συμβαίνει τίποτε, προσπαθώντας να νιώσει τις μέρες του... ευρύχωρες.

Δημοσιογραφεί, μεταφράζει κι επιμελείται εκδόσεις, πραγματοποιεί δημόσιες εμφανίσεις με αφορμή την κυκλοφορία του παρόντος βιβλίου. Ο Αλέξανδρος Βέλιος αναλογίζεται τη ζωή του, προσπαθεί να ολοκληρωθεί σαν ανθρώπινο ον και δεν σκέφτεται ούτε μια στιγμή να καταφύγει στο Θεό αφού, κατά τη γνώμη του, μόνο ο άνθρωπος μπορεί να δείξει συμπόνια για το ανθρώπινο είδος. «Ο Θεός έχει ανάγκη τους Ανθρώπους για να υπάρξει. Δεν δημιούργησε αυτός τον άνθρωπο, ο άνθρωπος δημιούργησε εκείνον. Αλλ’ αυτή η πατρότητα μας πέφτει βαριά, προτιμούμε το ρόλο των τέκνων» γράφει στο παρόν de profundis κείμενό του.

Τέκνο του Διαφωτισμού –τον οποίο προβάλλει μέσα από τη μετάφραση και την επιμέλεια κλασικών κειμένων στον εκδοτικό οίκο Ροές– αλλά και φορέας των ιδεών που γαλούχησαν το εργατικό κίνημα του 19ου αιώνα, ο Αλέξανδρος Βέλιος υπερασπίζεται το αγαθό και την ιερότητα της ζωής, αξίες τις οποίες διαχωρίζει από τα θρησκευτικά δόγματα. Μάλιστα, σε αυτό το κείμενο που διαβάζουμε, ίσως το τελευταίο του, ο μαχητικός δημοσιογράφος και στοχαστής βρίσκει την ευκαιρία να επιτεθεί στο χριστιανισμό και την υποκριτική ηθική των ιερωμένων του.

«Το βάρος του μέλλοντος μάς εμποδίζει να ‘μαστε ευτυχείς όσο ακμάζουμε – κι από την άλλη, το βάρος του παρελθόντος μάς κάνει δυστυχείς όταν παρακμάζουμε. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι σπανίζουν» γράφει ο συγγραφέας και σταδιακά μας προετοιμάζει για τη «φοβερή» αποκάλυψη, η οποία δεν είναι άλλη παρά η συνειδητή θέλησή του να «επιστρέψει» το δώρο της ζωής, να παραβιάσει αυτός μόνος και μόνο για τον εαυτό του την ιερότητα της ζωής για να θέσει τέλος στη ζωή του. Δεν νιώθει βέβαια καμία θρησκευτική συστολή διότι, όπως αναφέρει, «η προσωπική ελευθερία ήταν η δική μου φυσική θρησκεία».

Ετοιμοθανασία

Ο Βέλιος μνημονεύει διάσημους ανθρώπους των γραμμάτων που έθεσαν οι ίδιοι τέλος στη ζωή τους, κυρίως σε περιπτώσεις όπου η σωματική φθορά από το χρόνο ή την ασθένεια δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί με το «όπλο» της πίστης, τη μόνη πειστική αντιμετώπιση του θανάτου. Ο Πολ Λαφάργκ, ο Κώστας Καρυωτάκης, ο Στέφαν Τσβάιχ, ο Άρθουρ Κέσλερ αποτελούν για τον συγγραφέα, πρότυπα ελεύθερης πνευματικής ζωής· τους θαυμάζει, αναγνωρίζει όμως ότι η πράξη τους προϋποθέτει θάρρος που ο ίδιος δεν διαθέτει.

Απευθυνόμενος τόσο στους νομικούς –που απλώς υπηρετούν κι ερμηνεύουν ένα συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο– όσο και στους γιατρούς, οι οποίοι εφαρμόζουν μια αλά καρτ εκδοχή του Όρκου του Ιπποκράτη (όταν συναινούν στην άμβλωση αλλά όχι στην ευθανασία), αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία που φοβάται μήπως η καθιέρωση της ευθανασίας οδηγήσει σε μαζική χρήση της, τονίζει ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη εκδήλωση ελευθερίας από την άσκηση του δικαιώματος στο θάνατό μας – «ετοιμοθανασία» αποκαλεί αυτό που οι υπόλοιποι αποκαλούν «ευθανασία».

Απέναντι στην προοπτική ενός τεχνο-ολοκληρωτισμού, ο οποίος θα ρυθμίζει το θάνατο των ανθρώπων, όπως περίπου ρυθμίζει σήμερα τη ζωή τους, απέναντι σε ένα είδος οικονομικού δαρβινισμού που όλο και περισσότερο, όλο και συχνότερα, αποκτά δικαιώματα ζωής και θανάτου πάνω στον μέσο άνθρωπο, ο ίδιος επιλέγει τη δυνατότητα να ορίσει με αξιοπρέπεια το δικό του τέλος.

Ξεκαθαρίζει ότι, αν και αντιμετωπίζει το θάνατο με αρκετό σθένος, δεν αντέχει την προοπτική του πόνου και την αδυναμία επικοινωνίας με το περιβάλλον του· θεωρεί, μάλιστα, ανήθικο και αντιδεολογικό για την αποστολή της ιατρικής να αφήνεται ένας ασθενής να λιώνει, αποκομμένος από τον υπόλοιπο κόσμο. Εκεί είναι που πάει τη σκέψη του ένα βήμα παραπέρα, εισάγοντας στο σκεπτικό του μια ιδιότυπη για τα δεδομένα του θέματός του πολιτική ερμηνεία.

Ενάντια στον ολοκληρωτισμό

Απέναντι στην προοπτική ενός τεχνο-ολοκληρωτισμού, ο οποίος θα ρυθμίζει το θάνατο των ανθρώπων, όπως περίπου ρυθμίζει σήμερα τη ζωή τους, απέναντι σε ένα είδος οικονομικού δαρβινισμού που όλο και περισσότερο, όλο και συχνότερα, αποκτά δικαιώματα ζωής και θανάτου πάνω στον μέσο άνθρωπο, ο ίδιος επιλέγει τη δυνατότητα να ορίσει με αξιοπρέπεια το δικό του τέλος· εφόσον καμία άλλη λύση δεν είναι πλέον δυνατή.

Σπεύδει να διευκρινίσει όμως ότι με την επιλογή του αυτή δεν προπαγανδίζει υπέρ μιας σπαρτιάτικης κοινωνίας, όπου ο Καιάδας αναλαμβάνει να απαλλάξει την κοινωνία από τα ανάπηρα ή καθυστερημένα παιδιά –μέσα στα οποία μπορεί να υπάρχει ένας μελλοντικός φιλόσοφος– αλλά ζητάει να μπορεί το άτομο να ξεφεύγει από τις δαγκάνες του αλαζονικού, παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελευθερισμού και του κοινωνικού δαρβινισμού του, ο οποίος δίδει στην ανθρώπινη ζωή μια (υποκριτικά) μεγάλη σημασία.

Το βιβλίο του Αλέξανδρου Βέλιου είναι μια σπαρακτική εξομολόγηση αλλά κι ένα φλογερό κήρυγμα, όπως φλογερός και παθιασμένος ήταν ο δημόσιος λόγος του όλα τα προηγούμενα χρόνια. Σίγουρα δεν πρόκειται για ένα εύκολο ανάγνωσμα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι ένα μοιρολόι. Άλλωστε ο ίδιος ο συγγραφέας δεν θα μπορούσε ποτέ να συμβιβαστεί με κάτι τέτοιο, τόσο λόγω αρχών όσο και λόγω ταπεραμέντου.

Εγώ κι ο θάνατός μου
Το δικαίωμα στην ευθανασία
Αλέξανδρος Βέλιος
Ροές
64 σελ.
ISBN 978-960-283-456-5
Τιμή: €10,60

 

Πηγή : diastixo.gr